Πέρεθ Γκαλντός, Μπενίτο

(Pιrez Galdos, Λας Πάλμας, Κανάρια 1843 – Μαδρίτη 1920). Ισπανός πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας, ο μεγαλύτερος μυθιστοριογράφος της Ισπανίας του 19ου αι. Πήρε πτυχίο νομικής από το πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, πόλη όπου έζησε σχεδόν χωρίς διακοπή, κάνοντας όμως πολλά ταξίδια σ’ όλες τις ισπανικές επαρχίες, καθώς και σύντομες σποραδικές επισκέψεις στη Γαλλία, στην Αγγλία, στην Ελβετία και στη Γερμανία. Πήρε ενεργό μέρος στην πολιτική ζωή και υπήρξε δημοκρατικός βουλευτής στα Κορτές το 1907 και το 1910. Ξεκινώντας από δημοκρατικές και φιλελεύθερες θέσεις, τα τελευταία χρόνια πλησίασε με ενδιαφέρον το σοσιαλισμό. Αφού γνώρισε την επιτυχία με διάφορα βιβλία του, πέθανε φτωχός, σχεδόν τυφλός και αγνοημένος. Αν και είναι συγγραφέας 24 θεατρικών έργων (γραμμένων σε προχωρημένη ηλικία) και 15 τόμων άρθρων, δοκιμίων και απομνημονευμάτων, το πιο σημαντικό μέρος του έργου του αποτελείται από τους 46 τόμους των Εθνικών συμβάντων που, χωρισμένα σε 5 σειρές και δημοσιευμένα από το 1873 μέχρι το 1912, αγκαλιάζουν σχεδόν έναν αιώνα ισπανικής ιστορίας –και από τα 34 σκόρπια μυθιστορήματά του με θέματα, τα περισσότερα, από τη σύγχρονη ζωή. Σχετικά με τα κείμενα αυτά, η νεότερη κριτική όχι μόνον απέδειξε την προσεκτική και αυστηρή ιστορική τεκμηρίωσή τους, αλλά εξήρε και την υψηλή καλλιτεχνική τους αξία. Ανάμεσα στη μια σειρά και στην άλλη υπάρχουν βέβαια σημαντικές διαφορές στη σύλληψη και στο ύφος. Αν στις πρώτες δύο σειρές πρωταγωνιστές των μυθιστορημάτων είναι οι μεγάλες ιστορικές προσωπικότητες, στις επόμενες το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στο κοινωνικό σύνολο, στα κοινωνικά στρώματα και στους εκπροσώπους τους και αν στις δύο πρώτες η πρόζα του Π. είναι νευρώδης και αφρόντιστη, αλλά εξαιρετικά δυναμική, στις άλλες σειρές το γράψιμο γίνεται ακριβέστερο και πιο προσεγμένο αλλά κάπως χαλαρό και δυσκίνητο. Οι καλύτεροι τόμοι των Episodios είναι: Τραφάλγκαρ (1873), Η αυλή του Καρόλου Δ΄(18Ί3), Σαραγόσα (1874), Χερόνα (1874),Το πλήρωμα του βασιλιά Χοσέ (1875), Τα εκατό χιλιάδες παιδιά του Αγίου Λουδοβίκου (1877), Η τρομοκρατία του 1824 (1877), Ζουμαλκάρεγκι (1898) και Πριμ (1906). Ταυτόχρονα με τις δυο πρώτες σειρές των Εθνικών Συμβάντων και πριν αρχίσει την τρίτη, ο Π. γράφει ένα πλήθος μυθιστορημάτων, τα οποία, περισσότερο ίσως και από τα ιστορικά, τον αποκαλύπτουν δημιουργό πλούσιας και βαθιάς ατμόσφαιρας καταστάσεων και χαρακτήρων και οπωσδήποτε οξύ και αμερόληπτο παρατηρητή της ισπανικής κοινωνίας της εποχής. Η μισαλλοδοξία και ο θρησκευτικός φανατισμός είναι τα θέματα των έργων Τέλεια Γυναίκα (1876), Δόξα (1876-77) και Η οικογένεια του Λεόν Ροτς (1878), ενώ τα πιο ποικίλα θέματα της αστικής και λαϊκής ζωής της Μαδρίτης και της επαρχιακής ζωής, πολλές φορές παρμένα από τα χρονικά, κοσμούν την πλούσια πινακοθήκη των καλύτερων μυθιστορημάτων του: μια απλή και τρυφερή αγάπη στο Μαριανέλα (1878) η αυταπάρνηση ενός φτωχού καθηγητή στο Ο φίλος Μάνσο (1882) η αντιζηλία δύο γυναικών στο Φορτουνάτα και Υακίνθη (4 τόμοι, 1886-1887) τα όνειρα και οι χίμαιρες ενός ταπεινού υπαλληλάκου στοΜιάου (1888) η ιστορία ενός μυστικοπαθούς και κάπως ονειροπαρμένου ιερέα στο Ναζωραίο (1895) η δραματική ιστορία μιας υπηρέτριας στο Έλεος (1897), κλπ. Γι’ αυτά και για άλλα του μυθιστορήματα, ο Π. τοποθετείται στην ευτυχισμένη εκείνη περίοδο του μυθιστορήματος του 19ου αι. κατά την οποία όχι μόνο δεν έχει ακόμα σβήσει η επίδραση της μεγάλης ρομαντικής πεζογραφίας, αλλά και υιοθετούνται οι πιο ενδιαφέρουσες συνεισφορές της νατουραλιστικής σχολής. Έτσι που η ίδια η χρησιμοποίηση της διαλέκτου, η πλατιά χρήση του διαλόγου, οι περιγραφές του περιβάλλοντος και άλλα αφηγηματικά μέσα, ενώ τον ξεχωρίζουν από τον βεριστικό τοπικισμό, προαναγγέλλουν ήδη πιο σύγχρονες λύσεις. Ο βαθύτατα, εξάλλου, ηθικός οραματισμός του Π. και η κριτική του αυστηρότητα τον καθιστούν, κατά μιαν ορισμένη έννοια πρόδρομο, όχι τυχαίο, των ανησυχιών και προβλημάτων «της γενιάς του ’98». Το επίπεδο όμως της γόνιμης και ποικίλης θεατρικής παραγωγής του Π. είναι αρκετά πιο χαμηλό από το πεζογραφικό του έργο. Αξίζει ωστόσο να αναφερθούν τα δράματα του Η τρελή του σπιτιού (1893), Ο παππούς (1904), Αδελφή Σιμόνη (1915) και Αγία Ιωάννα της Καστίλης (1918). Ο Μπενίτο Πέρεθ Γκαλντός, μεγάλη μορφή των ισπανικών γραμμάτων του 19oυ αιώνα. Τμήμα από τον πίνακα «Café de Madrid» του Παλμέρο.